بازار کار دیجیتال مارکتینگ: فرصت‌ها، مهارت‌ها، و مسیر رشد در ایران

مقدمه

در دنیای به سرعت در حال تغییر امروز، بازاریابی دیجیتال به عنصری حیاتی برای موفقیت هر کسب‌وکاری تبدیل شده است. حوزه‌ی دیجیتال مارکتینگ نه تنها فرصت‌های شغلی فراوانی را ایجاد کرده، بلکه مسیرهای متنوعی برای رشد و پیشرفت حرفه‌ای ارائه می‌دهد.

این مقاله با اتکا به اطلاعات کاربردی ارائه شده در ویدئو وبینار “موشکافی بازار کار دیجیتال مارکتینگ (در ایران و خارج از ایران)“، به میزبانی عباس قربانی، منتور دیجیتال مارکتینگ و علی شفیقی‌پور، مدیر مارکتینگ اتو میشین فلای‌تودی، به بررسی عمیق این بازار می‌پردازد.

انتظار می‌رود در پایان این نوشتار، شما درک جامع‌تری از مفهوم دیجیتال مارکتینگ، مهارت‌های سخت و نرم مورد نیاز، تفاوت بازار کار ایران و جهان از نظر حقوق و انتظارات شغلی، و چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو داشته باشید. 

هدف اصلی این مقاله، ارائۀ بینشی جامع به شماست تا بتوانید با آگاهی بیشتری مسیر شغلی خود را در زمینۀ پرپتانسیل دیجیتال مارکتینگ انتخاب و ترسیم کنید.

تعریف دیجیتال مارکتینگ 

دیجیتال مارکتینگ، همانطور که از نامش پیداست، دو بال اصلی دارد: “دیجیتال” و “مارکتینگ“. 

• بخش دیجیتال بیشتر ناظر بر ابزارهاست، مانند گوگل آنالیتیکس، سرچ کنسول، و ابزارهای مختلف پولی.
•  بال مارکتینگ به این می‌پردازد که “کجا” و “چطور” باید از این ابزارها استفاده کرد تا به نتایج مطلوب دست یافت.

متاسفانه، در بازار کار ایران، بسیاری از افراد صرفاً بر یادگیری ابزارهای دیجیتال تمرکز می‌کنند و از جنبه فکری و استراتژیک مارکتینگ غافل می‌شوند.
این در حالی است که اصل داستان، مارکتینگ است که با کمک ابزارهای دیجیتال ترکیب می‌شود و خروجی پول‌ساز در فضای آنلاین ایجاد می‌کند.

اهمیت دیجیتال مارکتینگ در دنیای امروز!

اهمیت دیجیتال مارکتینگ با افزایش تعداد آگهی‌های شغلی در این حوزه کاملاً مشهود است. تنها در یک سال گذشته در ایران، بیش از ۴۲۰۰ آگهی شغلی در این زمینه منتشر شده است.
این عدد نشان می‌دهد که شرکت‌ها و سازمان‌ها به طور فزاینده‌ای به اهمیت این حوزه پی برده‌اند و نیاز به نیروی متخصص، در حال رشد است.

نقش دیجیتال مارکتینگ در بهبود عملکرد بازاریابی یا کسب‌وکار

دیجیتال مارکتینگ به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا از طریق ابزارها و استراتژی‌های آنلاین، به اهداف بازاریابی و فروش خود دست یابند.
ابزارهای دیجیتال امکان ردیابی، تحلیل و بهینه‌سازی اقدامات بازاریابی را فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، بهینه‌سازی نرخ تبدیل (CRO)، به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا با بهبود تجربه کاربری در وب‌سایت یا اپلیکیشن، تعداد بیشتری از بازدیدکنندگان را به مشتری تبدیل کنند.

بخش پرفورمنس مارکتینگ (بازاریابی عملکردی)، شاخه‌ای نسبتاً جدید در ایران اما رایج در جهان، نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند.
متخصصان این حوزه با مدیریت شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) و تحلیل داده‌ها، از هدر رفت بودجه‌های بازاریابی جلوگیری کرده و اثربخشی کمپین‌ها را می‌سنجند.
آن‌ها با ساخت داشبوردهای تحلیلی، داده‌های پیچیده را به اطلاعات قابل فهم برای مدیران تبدیل می‌کنند. این تحلیل‌ها به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای برای بهبود عملکرد کسب‌وکار بگیرند.
کمپین‌های دیجیتال مارکتینگ می‌توانند اهداف متنوعی داشته باشند، از فوکوس مستقیم بر فروش یک محصول یا خدمت، تا تمرکز بر ارتباط با مشتری، وفادارسازی، و افزایش تعامل (Engagement).

ابزارها یا راهکارهای مرتبط (با مثال واقعی از بازار ایران یا جهان)

برای موفقیت در حوزه دیجیتال مارکتینگ، تسلط بر مجموعه‌ای از مهارت‌های سخت (Hard Skills) و نرم (Soft Skills) ضروری است. 

• مهارت‌های سخت (Hard Skills)
  بیشتر فنی و ابزاری هستند و شامل موارد زیر می‌شوند: 

۱. ابزارهای تحلیلی: گوگل آنالیتیکس ۴ (GA4) و گوگل تگ منیجر (GTM)، برای ردیابی و تحلیل رفتار کاربران

۲. سرچ کنسول (Search Console): برای نظارت بر عملکرد وب‌سایت در نتایج جستجوی گوگل.

۳. بازاریابی موتورهای جستجو (SEM) یا (Search Engine Marketing): شامل (SEO) یا (Search Engine Optimization)، برای بهبود رتبه ارگانیک در نتایج جستجو و تبلیغات در جستجو (Paid Search) مانند گوگل ادز (Google Ads) می‌شود. 

۴. بهینه‌سازی نرخ تبدیل (Conversion Rate Optimization) یا (CRO)

۵. مدیریت ارتباط با مشتری (Customer Relationship Management) یا (CRM) و
اتوماسیون: (Customer Marketing Automation).

۶. بازاریابی شبکه‌های اجتماعی (Social Media Marketing): در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، توییتر، متا ادز (Meta Ads)، و فیسبوک ادز (Facebook Ads). (البته استفاده از برخی ابزارها مانند فیسبوک و تیک‌تاک در ایران به دلیل فیلترینگ کمتر است).

۷. تحلیل داده (Data Analysis): توانایی خواندن و آنالیز داده‌های مختلف.

برنامه‌نویسی پایه: آشنایی با HTML و CSS برای فهم ساختار وب‌سایت.

۸. تولید محتوا (Content): تولید محتوای متنی و گرافیکی.

۹. اصول طراحی (Design Basics): توانایی تشخیص یک طراحی خوب. در ایران، گاهی نیاز به دانش نرم‌افزارهایی مانند فتوشاپ، ایلاستریتور و افتر افکت نیز وجود دارد.

۱۰. سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS): آشنایی با پلتفرم‌هایی مانند وردپرس که سهم بزرگی از وب‌سایت‌ها را تشکیل می‌دهد.

۱۱. مصورسازی داده (Data Visualization): توانایی تبدیل داده‌های خام به گزارش‌ها و نمودارهای قابل فهم برای مدیران و سایر اعضای تیم.

• مهارت‌های نرم (Soft Skills)

۱. ارتباط موثر (Communication): کلید همکاری موفقیت در تیم.

۲. خلاقیت (Creativity): برای طراحی کمپین‌های جذاب و پیام‌های تاثیرگذار.

۳. حل مسئله (Problem-Solving): توانایی حل چالش‌های فنی یا ارتباطی.

۴. سازگاری و تاب‌آوری (Adaptability): حفظ آرامش و مدیریت کار در شرایط فشار و انجام هم‌زمان چند کار.

۵. توجه به جزئیات (Attention to Detail): دقت به اتفاقات کوچک در داده‌ها یا عملکرد کسب‌وکار.

۶. مدیریت پروژه (Project Management): توانایی مدیریت همزمان چندین تسک (task) و پروژه.

حال که با مفهوم دیجیتال مارکتینگ و اهمیت آن در بهبود بازار کسب و کار و همچنین ابزارهای دست‌یابی به آن آشنا شدید، برای درک میزان اهمیت بالای این موضوع در بازار کار و مقایسه با بازار رقابتی در خارج از ایران و دنیای اقتصاد، به مقایسه موردی یا نمونه تجربه واقعی از آن می‌پردازیم.

مطالعه موردی یا نمونه تجربه واقعی از دیجیتال مارکتینگ در بازار

مقایسه دو آگهی شغلی دیجیتال مارکتینگ از بازار کار خارج (کانادا) و ایران، نمونه‌ای ملموس از تفاوت‌ها در این حوزه است.

 آگهی کانادا برای موقعیت “کارشناس دیجیتال مارکتینگ” (Digital Marketing Specialist) در سطح Mid-Level (با حداقل ۲-۳ سال سابقه)

• انتظارات شامل مدیریت کمپین‌های دیجیتال در کانال‌های مختلف (از جمله فیسبوک که در خارج کاربرد زیادی دارد)، برنامه‌ریزی، شناخت کامل سفر مشتری (Customer Journey) و پرسوناها (persona)، و همکاری با تیم‌های داخلی (محتوا، فنی) است.
  مهارت‌های مورد نیاز شامل: تسلط بر گوگل آنالیتیکس و ابزارهای تبلیغاتی متا است. این موقعیت مزایایی مانند حقوق رقابتی، سهام شرکت، امکان کار تماماً ریموت از هر جای دنیا، تعطیلات با حقوق، بیمه درمانی و کمک‌هزینه تفریح ماهانه ارائه می‌دهد.

• در مقابل، آگهی شغلی مشابهی در تهران:

انتظارات، بسیار گسترده‌تر است. فرد مورد نظر باید توانمندی‌های متنوعی شامل مدیریت شبکه‌های اجتماعی، کمپین‌های گوگل ادز، سئو، ایمیل و پیامک مارکتینگ، تولید محتوای متنی و گرافیکی، ارائه گزارش، بهینه‌سازی نرخ تبدیل، بررسی رفتار مشتری، آشنایی با عکاسی شرکتی، ویرایش عکس و فیلم، تسلط بر نرم‌افزارهای گرافیکی و تدوین (فتوشاپ، ایلاستریتور، افتر افکت) و حتی فیلم‌برداری و عکس‌برداری داشته باشد.
این تفاوت نشان‌دهنده نیاز بازار ایران به “Generalist” (فردی با دانش و مهارت‌های گسترده) در مقابل تمایل بازار جهانی به “Specialist” (فرد متخصص در یک یا چند حوزه خاص) است.
این موضوع نشان می‌دهد که بازار ایران هنوز به آن بلوغ تخصصی بازار کشورهای پیشرفته نرسیده است، هرچند که نسبت به گذشته پیشرفت زیادی داشته‌ایم.

تجربیات شخصی نیز این موضوع را تایید می‌کند؛ در ابتدای فعالیت در ایران، نیاز بوده که فرد در حوزه‌های متنوعی مانند سوشال مدیا، تولید محتوا، و مدیریت وب‌سایت فعالیت کند تا مسیر تخصصی خود را پیدا کند.
در مقابل، همکاری با شرکت‌های خارجی معمولاً نیازمند تخصص در یک حوزه مشخص بوده است. 

در اینجا با در نظر گرفتن تمام این موارد، بهتر است به بررسی مزایا و معایب حوزه دیجیتال مارکتینگ بپردازیم تا بتوانیم در آینده با درکی بهتر، به رونق کسب و کار خود کمک کنیم.

مزایا و معایب استفاده از این تکنولوژی (دیجیتال مارکتینگ)

مزایا:

• فرصت‌های شغلی فراوان: تقاضای بالا برای متخصصان دیجیتال مارکتینگ در ایران و جهان.
• درآمدهای بالا: پتانسیل کسب درآمدهای بسیار خوب، به خصوص در بازار جهانی و در سطوح مدیریتی.
• امکان کار ریموت: فرصت فعالیت دورکاری برای شرکت‌های خارجی، حتی از داخل ایران.
• فرصت مهاجرت کاری: دیجیتال مارکتینگ از جمله حوزه‌هایی است که مسیر مهاجرت کاری را تسهیل می‌کند.
• اندازه‌گیری و تحلیل‌پذیری: امکان دقیق اندازه‌گیری اثربخشی کمپین‌ها و اقدامات بازاریابی.
• انعطاف‌پذیری: امکان فعالیت در صنایع و کسب‌وکارهای بسیار متنوع.

معایب و چالش‌ها:

• تفاوت فرهنگی و ابزاری: تفاوت در فرهنگ بازاریابی کشورها و محدودیت‌های ابزاری (مانند فیلترینگ) در ایران
• انتظارات شغلی گسترده در ایران: نیاز به داشتن طیف وسیعی از مهارت‌ها در یک موقعیت شغلی در ایران
• رقابت: با رشد حوزه دیجیتال مارکتینگ، رقابت برای کسب موقعیت‌های شغلی نیز افزایش می‌یابد.
• نیاز به به‌روزرسانی مداوم: ابزارها و الگوریتم‌ها در دیجیتال مارکتینگ به سرعت تغییر می‌کنند و نیاز به یادگیری پیوسته وجود دارد.

چالش‌های اجرایی و راه‌حل‌های پیشنهادی

۱. یکی از چالش‌های اصلی در بازار ایران، نیاز شرکت‌ها به افراد “همه فن حریف” است. این موضوع می‌تواند باعث سردرگمی شده و یافتن مسیر تخصصی را دشوار کند.
راه‌حل پیشنهادی: پیشنهاد می‌شود در ابتدای مسیر، تجربه‌های گسترده‌ای کسب کنید و در حوزه‌های مختلف دست به کار شوید تا علایق و استعداد خود را شناسایی کرده و سپس به سمت تخصصی شدن در یک یا چند حوزه حرکت کنید.

۲. چالش دیگر، ضعف در مهارت‌های نرم است، حتی در میان افراد با دانش فنی بالا. عدم توانایی در برقراری ارتباط موثر با سایر اعضای تیم (مانند تیم فنی یا تیم محتوا) می‌تواند اجرای کارها را با مشکل مواجه کند.
راه حل پیشنهادی: تقویت مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله، و مدیریت پروژه برای موفقیت در کار تیمی و پیشبرد اهداف ضروری است.

۳. محدودیت‌های دسترسی به برخی ابزارها به دلیل فیلترینگ نیز چالش‌برانگیز است.

راه حل پیشنهادی: متخصصان ایرانی باید بتوانند خود را با شرایط موجود وفق داده و از ابزارها و راهکارهای جایگزین استفاده کنند.

ترندهای آینده و پیش‌بینی‌ها در این حوزه

روند رشد حوزه دیجیتال مارکتینگ در ایران ادامه خواهد داشت و شرکت‌های بیشتری به صورت جدی وارد این عرصه خواهند شد.
همچنین، همانطور که بازار ایران بالغ‌تر می‌شود، انتظار می‌رود که نیاز به متخصصان (Specialists) در مقابل افراد Generalist افزایش یابد و موقعیت‌های شغلی تخصصی‌تری در حوزه دیجیتال مارکتینگ تعریف شوند.

شیوع کرونا و تغییر فرهنگ کاری شرکت‌ها به سمت دورکاری، فرصت‌های بی‌نظیری برای متخصصان ایرانی در حوزه دیجیتال مارکتینگ ایجاد کرده است تا بتوانند به صورت ریموت برای شرکت‌های خارجی کار کنند و درآمدهای ارزی داشته باشند.
این روند احتمالاً در آینده نیز ادامه خواهد داشت و فرصت‌های کار ریموت و مهاجرت کاری برای متخصصان این حوزه (دیجیتال مارکتینگ)، بیش از پیش فراهم خواهد شد.

جمع‌بندی

• بازار کار دیجیتال مارکتینگ، چه در ایران و چه در جهان، بازاری پویا و پر از فرصت است. موفقیت در این حوزه نیازمند ترکیبی از دانش فنی ابزارها، تفکر استراتژیک مارکتینگ، و مهارت‌های نرم قوی است.
•  در ابتدای مسیر، کسب تجربه در حوزه‌های مختلف دیجیتال مارکتینگ می‌تواند به شما کمک کند تا مسیر تخصصی مورد علاقه خود را پیدا کنید. فرصت‌های کار ریموت و مهاجرت نیز با رشد این حوزه در حال افزایش است.
• اگر به دنبال ورود به این بازار پررونق هستید یا می‌خواهید مسیر شغلی خود را با آگاهی بیشتری طی کنید، توصیه می‌کنیم: دانش خود را در هر دو بال دیجیتال و مارکتینگ تقویت کنید.
•  مهارت‌های سخت و نرم خود را توسعه دهید، تجربه‌های عملی کسب کنید، و از منابع و متخصصان این حوزه برای یادگیری و شبکه‌سازی بهره ببرید.  
• برای بهره‌وری هر چه سریعتر از تمام موارد گفته‌شده، شرکت در دوره جامع بازاریابی دیجیتال مارکتینگ مارتک‌پدیا زیر نظر عباس قربانی به‌شدت توصیه می‌شود.

منابع معتبر برای مطالعه بیشتر

• برای مطالعه بیشتر در زمینه بازار کار و حقوق در ایران، می‌توانید به گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن ۱۴۰۴ مراجعه کنید.
•  برای اطلاعات در مورد حقوق و دستمزد در بازار جهانی، به سایتی که در اسلایدهای وبینار (بخش گزارش‌های حقوقی جهانی) معرفی شده است (cranberrypanda.co.uk) می‌توانید مراجعه کنید.